بازگشایی مدارس؛ الزامات و راهکارها

ایماخبر به نقل از روزنامه ایران یکشنبه ۱۴ شهریور، یادداشتی را به قلم علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش منتشر کرد که در آن آمده است: مطالعات جهانی و تجارب نظام‌های آموزشی مختلف نشان می‌دهد که تعطیلی طولانی‌مدت مدارس نه تنها تأثیر چندانی بر گسترش همه‌گیری کرونا در جوامع  نداشته، بلکه این وقفه به دلیل عدم دسترسی دانش‌آموزان به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی مطلوب، آسیب‌های جسمی و روحی متعددی را برای دانش‌آموزان دربر داشته است. از این رو جوامع برای سال تحصیلی آینده، تصمیم‌گیری و سیاستگذاری آموزشی خود را بر حضور دانش‌آموزان در کلاس‌های درس و آموزش حضوری بنا نهاده‌اند.

در کشور ما نیز با آغاز فرایند واکسیناسیون معلمان، نظام آموزشی خود را برای شروع دوباره و حضور پرشور و نشاط دانش‌آموزان در کلاس‌های درس آماده می‌کند. اما بدون تردید سلامت دانش‌آموزان و معلمان از اولویت‌های اصلی وزارت آموزش و پرورش است. در نتیجه این تصمیم زمانی عملی می‌شود و به اجرا در خواهد آمد که جامعه پذیرای آن باشد. این پذیرش در زمینه‌های مختلف؛ تکمیل فرایند واکسیناسیون، آماده سازی فضای مدرسه برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی، امنیت خاطر خانواده‌ها و تأمین تجهیزات وامکانات لازم مدارس است.

با وجود این برای سال تحصیلی آینده وزارت آموزش و پرورش بازگشایی آرام، تدریجی، مطمئن، ایمن و با کیفیت را با ۱۱ برنامه در دستور کار دارد که یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها تداوم آموزش مجازی در بستر شبکه آموزشی دانش‌آموز «شاد» است. بدون تردید با راه‌اندازی «شاد» که امروز بزرگترین پیام‌رسان داخلی کشور است، نظام آموزشی کشور در مسیری جدید و به‌روز گام برداشته است. البته این شبکه دارای نقص‌هایی بوده و در گذر زمان با استفاده از فرصت‌های مغتنم برای ارتقای کاربردهای آموزشی و پرورشی خود اقدام کرده است.

اصل تصمیم‌گیری و رویکرد بازگشایی مدارس، ترکیبی از یادگیری حضوری در کلاس درس و آموزش برخط خواهد بود. با توجه به اینکه در برخی از مناطق آموزشی حسب شرایط و ضرورت‌ها  ۱۰۰ هزار کلاس درس کمتر از ۱۵ دانش‌آموز وجود دارد و در توجه به ترکیب جمعیتی دانش‌آموزان در ۵۰ درصد مدارس کامل‌ترین امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی و محیطی را دارند، لذا می‌توان با بازگشایی مدارس منطبق با فضا و پروتکل‌ها در این مناطق، دانش‌آموزان را از آموزش حضوری کامل بهره‌مند ساخت. در حالی که امکان حذف کامل خطر انتقال بیماری در مدارس وجود ندارد، شواهد مدارس بازگشایی شده در جوامع دیگر نشان می‌دهد که اقدامات ساده و کاهش دهنده مانند ماسک زدن، فاصله‌گذاری اجتماعی و تهویه در کاهش قابل توجه انتقال از دانش‌آموزان و معلمان مؤثر بوده است.

هرچند که آموزش مجازی به والدین این امکان را می‌دهد که با عدم حضور در مدرسه نسبت به آموزش فرزند خود، احساس امنیت بیشتری کنند، اما دانش‌آموزان به اجتماعی شدن نیاز دارند واین مهم با آموزش حضوری فراهم می‌شود. چرا که مدارس به جز فعالیت‌های آموزشی و یادگیری که دارند با برگزاری مسابقات و جشنواره‌ها در زمینه‌های مختلف دینی، فرهنگی، هنری و ورزشی نقش بسزایی در رشد همه‌جانبه فرزندان ما دارند. از نظر صاحبنظران علوم تربیتی صرفاً تأکید بر آموزش مجازی نمی‌تواند گزینه مناسبی برای فرایند یادگیری دانش‌آموزان باشد. عدم تعامل و ارتباط سازنده بین دانش‌آموزان می‌تواند بر رشد اجتماعی آنان تأثیر منفی بگذارد.

در دوران همه‌گیری، دانش‌آموزان عمدتاً با خانواده‌های خود در خانه بودند و هیچ تعامل دیگری با سایر همسالان خود و جامعه نداشتند و این عدم حضور در کنارهمدیگر موجب شده که رشد اجتماعی آنان تا حدودی متوقف شود و با معیارهای استاندارد سنی آنان فاصله پیدا کند. کووید ۱۹ دانش‌آموزان را از استفاده از منابعی که در مدارس در دسترس داشتند، منع کرد. مدرسه بر رشد شخصیتی کودکان نیز تأثیر می‌گذارد.

شخصیت‌سازی جایگزینی برای پیشرفت تحصیلی نیست، بلکه یک مکمل ضروری برای آن است. همان‌طور که مدرسه درس‌هایی را در زمینه خواندن، نوشتن و ریاضیات ارائه می‌دهد بر آموزش و نهادینه سازی موارد دیگری همچون خوش‌رفتاری، مهربانی، احترام، همدلی، مسئولیت‌پذیری و صداقت نیز تمرکز دارد.

وزارت آموزش و پرورش با هماهنگی ستاد ملی مقابله با کرونا، آموزش در سال تحصیلی آینده را با اولویت سلامت ذینفعان، با آموزش حضوری، آموزش تلویزیونی، آموزش مجازی و توزیع بسته‌های آموزشی در نظر گرفته است. در این شرایط مشارکت والدین، نقش مؤثری در به ثمر رسیدن اهداف و برنامه‌های آموزشی و پرورشی دارد و همراهی آنان سختی‌های راه یادگیری را برای فرزندانشان کمرنگ می‌کند. در این روزهای منتهی به مهرماه در وزارت آموزش و پرورش تلاش بر این است که سال تحصیلی بدون دغدغه و با آرامش آغاز شود.