رویایی که غیرممکن نیست؛ پایان واکسیناسیون عمومی در ایران تا بهمن

ایماخبر به نقل از نیو صدر: «واکسیناسیون کرونا تا بهمن به پایان می‌رسد.» این اولین قول وزیر بهداشت در جلسه رای اعتماد به او در مجلس بود که البته به نظر خیلی‌ها رویایی و شاید غیرممکن به نظر می‌رسد؛ اما یک حساب و کتاب ساده نشان می‌دهد واقعی شدن چنین رویایی چندان هم غیرممکن است.

بهرام عین‌اللهی وزیر جدید بهداشت، در سخنرانی خود در مجلس گفته بود: «تهیه واکسن اولویت اول ما است و این توسط دولت انجام می شود. هر چه زودتر واکسن تهیه کنیم موفق تر می شویم. لذا تا پایان بهمن امسال واکسیناسیون تمام می شود.»

براساس آمار روزانه وزارت بهداشت درباره تزریق روزانه واکسن در کشور، ظرفیت محقق شدن این قول عین اللهی در کشور وجود دارد و به نظر می‌رسد تنها یک مانع در راه آن وجود دارد؛ واردات بیشتر و بیشتر واکسن.

هادی یزدانی، پزشک:پایان واکسیناسیون تا دهه فجر را شدنی می‌داند اما به یک شرط؛ «دز اول و دوم واکسن‌ها به شکل مستمر و منظم به دست سیستم درمانی برسد.»

البته که به نظر این پزشک، برخی از صحبت‌های انجام شده مثل هوشمند شدن روند قرنطینه‌ها در کشور چندان امکان‌پذیر نیست و افراد تا زمان واکسیناسیون عمومی خودشان باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند؛ «در شرایط کشور ما «لاک دان» هوشمند در حد یک شوخی‌ است. ما حتی نتوانستیم قرنطینه غیرهوشمند را اجرایی کنیم، چه برسد که بخواهیم آن را به شکل هوشمند انجام بدهیم. در دنیا وقتی قرنطینه انجام می‌شود به شهروندان کمک مالی می‌کنند و به آن‌ها بسته حمایتی داده می‌شود. هربار با یک قرنطینه چندین مجتمع تعطیل و چندین کارگر درگیر دچار مشکل می‌شوند. خیلی از افراد با یک روز کار نکردن از زندگی عقب می‌افتند. به همین دلیل هم نمی‌توان انتظار داشت با استفاده از تعطیلی‌ها شرایط را مدیریت کرد.»

وزیر بهداشت قول داده‌اند تا دهه فجر واکسیناسیون کروناویروس در کشور تمام شود، فکر می‌کنید با توجه به امکانات موجود چنین چیزی ممکن است؟

خیلی ساده بگویم، اگر خرید واکسن صورت بگیرد واقعا این اتفاق شدنی است چراکه امکانات تزریق واکسن تا حد زیاد در کشور وجود دارد. در حال حاضر تقریبا ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور یک دز و حدود ۱۰درصد جمعیت هم دو دز واکسن تزریق کردند. اصلا تصور کنید که تا امروز هیچ فردی در کشور واکسن تزریق نکرده باشد. در کشور ما حداکثر ۶۰ میلیون جمعیت بالای ۱۸ سال داریم، برای واکسینه شدن این تعداد افراد به تزریق ۱۲۰میلیون دز واکسن نیاز است، تا ۲۲ بهمن هم حدود ۱۶۰ روز فاصله داریم، این یعنی روزانه باید حدود ۷۴۰هزار دز واکسن در کشور تزریق شود تا در دهه فجر به همه افراد بالای ۱۸ سال واکسن تزریق شده باشد. ما هفته گذشته به تزریق روزانه این تعداد واکسن رسیدیم.

بر این اساس قول آقای وزیر نشدنی نیست، چراکه تازه این حساب‌ کتاب‌هایی که انجام دادم با فرض این بود که به هیچ فردی در کشور واکسن تزریق نشده باشد. پس واکسیناسیون عمومی تا بهمن کاملا محتمل است. اتفاقا قول وزیر کاملا مبتنی بر ظرفیت‌های سیستماتیک کشور است. اما شرط تحقق این قول این است که دز اول و دوم واکسن‌ها به شکل مستمر و منظم به دست سیستم درمانی برسد.

اما ما اواخر هفته گذشته هم شاهد کمبود واکسن در کشور بودیم، فکر می‌کنید با روند کنونی واردات واکسن امکان دارد این قول محقق شود؟

ببینید الان سیستم داخل کشور توان تزریق روزانه ۷۵۰هزار واکسن را دارد. صرفا باید کاری کرد تا معادله بین دز اول و دز دوم حل شود. یعنی نباید تمام واکسن‌هایی را که دز اول و دومشان متفاوت نیست، برای دز اول تزریق کنیم تا این مشکلاتی که می‌بینیم ایجاد شود.

بخشی از این بخاطر اشتباهات در برآورد میزان واکسن تامین شده است، شما باید اول قراردادهای مطمئنی درباره واکسن داشته باشید و بعد حساب کنید که چقدر می‌توانید از ظرفیت‌تان استفاده کنید. اینکه برای تزریق دز اول فشار وارد شود و بعد واکسن به دز دوم نرسد، کار معقولی نیست.

چقدر استفاده از واکسن داخلی می‌تواند به این مسیر کمک کند؟

در حال حاضر که خبرهای خوبی از واکسن‌ها سوبرنا و برکت به گوش نمی‌رسد و همین موضوع، ضرورت اقدام فوری در خرید واکسن را نشان می‌دهد. پیروی صحبت‌های مقام معظم رهبری، ما از بن‌بست خارج شدیم و می‌توانیم همانطور که آسترازنیکا را از کره وارد کردیم، واکسن‌های نوع MRNA را هم از کشورهای دیگر وارد کنیم.

کرونا در ماه‌های گذشته اندازه نیمی از  شهیدان جنگ تحمیلی در کشور تلفات داشته است و به همین دلیل مقامات در واردات واکسن نباید تعلل کنند. انشالله مشکل واکسن داخلی در کشور هم حل شود تا قطعا با افتخار از آن یاد کنیم.

برخی راهکارها هم پیشنهاد شده که برای دز دوم، واکسن دیگری تزریق شود، چقدر این کار درست است؟

من شنیدم برای تزریق دز دوم واکسن اسپوتنیک، واکسن آسترازنیکا تزریق می‌شود. این حرف تا حدی پایه علمی دارد و حتی این دو شرکت قصد داشتند چنین همکاری انجام بدهند. اما هنوز این کار در دنیا انجام نشده است و به قول خودشان نمی‌توانند مردم را برای این کار «موش آزمایشگاهی» کنند. ما از همان ابتدا باید دز اول و دوم اسپوتنیک را با هم می‌گرفتیم.

همچنین قرار شده که در کشور به افرادی که واکسن تزریق کرده‌اند، با توجه به کارت واکسیناسیون خدمات ارائه شود. به نظر شما این کار مفید است؟

بله این کار مفیدی است. من حتی پیشنهاد دارم ورزشگاه‌ها را در فصل جدید با ظرفیت محدودی باز کنند و به افرادی که کارت واکسیناسیون دارند اجازه حضور بدهند.

بالاخره باید مثل باقی کشورهای دنیا به حالت عادی‌تری نسبت به وضعیت فعلی برگردیم و برای این کار به ابزارهای تشویقی و تنبیهی نیاز داریم. گروه‌های ضدواکسن در ایران با دیگر کشورها چندان تفاوتی ندارند، تنها تفاوت این است که در دیگر کشورها این گروه‌ها مسئولیت سیاسی چندانی ندارند. پس نباید درباره جنبش‌های ضد واکسن تصور کنیم که اوضاع ما از غرب وحشتناک‌تر است. ما راهپیمایی‌های بزرگ فرانسه و آلمان در علیه واکسن را فراموش نمی‌کنیم، اما در دنیا برای مقابله با جنبش‌های ضدواکسن از سیاست‌های تشویقی و تنبیهی استفاده می‌کنند و افراد را در شرایطی قرار می‌دهند که مجبور شوند واکسن تزریق کنند.

مثلا یک مکانیزم می‌تواند این باشد که در حالتی که دوباره شهر در پیک‌های بعدی درگیر قرنطینه شود، سیاست‌های تشویقی برای کسبه دارای کارت واکسن در نظر گرفته شود. استفاده از ابزار یارانه‌ها، کارت بنزین، تمدید کارت‌های بانکی و … هم می‌تواند از جمله سیاست‌های تشویقی باشد.

البته که حداقل بخش اعظمی از جمعیت کشور باید واکسینه شده باشند تا چنین سیاست‌هایی قابل اجرا باشند.

اشاره به افرادی کردید که در ساختار قدرت حضور دارند و ضدواکسن‌ هستند، این چه تاثیری می‌تواند در روند واکسن‌هراسی داخل کشور داشته باشد؟

متاسفانه در برخی مراجع قدرت مثل مجلس و صداوسیما یک نگاه ضد علم و واکسن داریم و واقعا جنگی بین علم و شبه‌علم شکل گرفته است. این افراد رسانه در اختیار دارند و می‌توانند اندیشه‌هایشان را به راحتی گسترش بدهند.

یکی از وظایف دادستان‌ها در شهرهای مختلف حفظ سلامت جسمی جامعه است و واقعا باید درباره بحث واکسن‌هراسی هم ورود پیدا کنند. ما نمایندگان مجلسی داریم که اندیشه ضد واکسن دارند و می‌توانند نگاه ضدواکسن را تسهیل کنند. در اینجا قدرت سیستماتیک افراد و نفوذشان در حاکمیت خیلی بالاست و جلوی آن‌ها ایستادن کار سختی است، در دنیا با آگاهی‌بخشی با جنبش‌های ضدواکسن روبرو می‌شوند.

آقای یزدانی، بالاخره تا دهه فجر چند ماه باقی مانده و به نظر می‌رسد موج‌های بعدی کروناویروس هم در راه باشد. وزارت بهداشت جدید پیشنهاد داده که «لاک دان» یا همان قرنطینه هوشمند در این مدت صورت بگیرد، چنین چیزی ممکن است؟

به نظر من این پیشنهاد اصلا نمی‌تواند جدی باشد. در شرایط کشور ما «لاک دان» هوشمند در حد یک شوخی‌ است. ما حتی نتوانستیم قرنطینه غیرهوشمند را اجرایی کنیم، چه برسد که بخواهیم آن را به شکل هوشمند انجام بدهیم.

در دنیا وقتی قرنطینه انجام می‌شود به شهروندان کمک مالی می‌کنند و به آن‌ها بسته حمایتی داده می‌شود. در ایران هربار با یک قرنطینه چندین مجتمع تعطیل می‌شوند و چندین کارگر درگیر دچار مشکل می‌شوند. خیلی از افراد با یک روز کار نکردن از زندگی عقب می‌افتند. به همین دلیل هم نمی‌توان انتظار داشت با استفاده از تعطیلی‌ها شرایط را مدیریت کرد.

وقتی هم محدودیت‌هایی گذاشته شود و اجرایی نشوند روح قانون دچار آسیب می‌شود، این چیزی را در ذهن مردم ایجاد می‌کند که در آینده به ضرر سیستم است.

پس چه جایگزینی می‌توانیم داشته باشیم تا حداقل در این چند ماه قبل از واکسیناسیون اوضاع کنترل شود؟

عملا افراد خودشان باید اقدام کنند، ظرفیت سیستم در همین حد است و قرار هم نیست با ورود نیروهای جدید به داخل سیستم معجزه‌ای رخ بدهد. افرادی در این ۱۹ ماه مواجهه با کرونا در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند و نمی‌توانیم از آن‌ها انتظار داشته باشیم حداقل‌های بهداشتی را رعایت کنند، اما واقعا به نظر می‌رسد هیچ راه نجات دیگری جز رفتار خودمان و واکسن وجود ندارد.

با کاهش رفتارهای پرخطر می‌توانیم اوضاع را بهتر کنیم، هرگونه تجمع غیرضروری باید به حداقل ممکن برسد. اینکه بگوییم عروسی با رعایت پروتکل‌ها برگزار شود، اصلا درست نیست. ما توانایی اجرای قرنطینه هوشمند داخل کشور را نداریم، این کارها برای ما نیست و اگر کشوری توانسته آن را اجرا کند ابزار کنترلی و اجرایی آن را داشته است.

فرض کنیم همه این اقدامات انجام شود و اصلا واکسیناسیون هم تا بهمن ماه به پایان برسد، سرنوشت پاندمی در کشور ما به کجا می‌رسد؟

در پایان همه چیز به رفتار ویروس برمی‌گردد، این‌ کارهای ما همه شروط لازم هستند، اما کافی نیستند. در هر سری از جهش‌ها دیدیم که قدرت‌سرایت پذیری ویروس بیشتر شده است و به همین دلیل عملا اگر واکسیناسیون انجام شود تازه پایان دهه فجر یک بخش از بازی انجام شده است و باقی بازی با تزریق دزهای یادآور واکسن ادامه دارد.

اگر همه اقدامات صورت بگیرد و خلاف وضعیت کنونی، جامعه و حاکمیت دست به دست هم علیه ویروس اقدام کنند، باز هم همه چیز به رفتار ویروس بستگی دارد.

و فکر می‌کنید ممکن است روزی ویروس از واکسن‌ها فرار کند؟

هنوز ما از این واژه فرار از واکسن استفاده نمی‌کنیم، در حال حاضر می‌توانیم از کاهش تاثیر واکسن روی سویه‌های مختلف ویروس بگوییم اما خوشبختانه هنوز این فرار از واکسن صورت نگرفته است.