توافق تهران-آژانس؛ استقبال اعضای برجام و سردرگمی مخالفان

ایماخبر گزارش می‌دهد؛ «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی شنبه شب، بیستم شهریور ماه در صدر هیاتی دیپلماتیک به منظور دیدار با «محمد اسلامی» رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان وارد تهران شد. آنها روز یکشنبه با یکدیگر دیدار و گفت وگو کردند؛ دیدار و گفت وگویی که حدود ۲ ساعت به طول انجامید و برآیند آن امضای یک توافق سازنده بود.

در جریان این سفر، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره دوربین‌ های نظارتی، مسایل فنی و ادامه مذاکرات هسته ای توافق کردند. اسلامی پس از دیدار با گروسی در جمع خبرنگاران گفت: «مقرر شد کارشناسان‌ آژانس برای تعویض کارت‌ های حافظه دوربین‌ های نظارتی فنی به ایران بیایند و اقدامات فنی لازم را برای دوربین‌ ها انجام دهند.» او ادامه داد بازرسان آژانس کارت‌ های حافظه را «همین جا پلمب می‌کنند و کارت‌ های جدید را نصب می‌کنند.»

البته در پایان دیدار بیانیه ای نیز صادر شد که در آن آمده بود: «طرفین، روح همکاری و اعتماد متقابل و اهمیت تداوم آن و همچنین ضرورت رسیدگی به موضوعات فی‌مابین در فضایی سازنده و منحصرا فنی را مورد یادآوری و تاکید مجدد قرار دادند…در چارچوب تعاملات و همکاری‌های موجود فی‌مابین، طرفین تصمیم گرفتند دیدارهای متقابل را در سطوح مرتبط تداوم دهند.»

ماجرای دوربین های نظارتی به توافق پارسال دولت دوازدهم با آژانس پیرو مصوبه «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» از سوی مجلس برمی گردد. در بند ۲ آن بیانیه مشترک آمده بود: «ایران به مدت سه ماه اطلاعات برخی فعالیت ها و تجهیزات نظارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت. در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسی نخواهد داشت و اطلاعات منحصرا نزد ایران باقی می ماند. چنانچه ظرف سه ماه تحریم ها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس می گذارد، در غیر اینصورت اطلاعات برای همیشه پاک خواهد شد.»

بعد از ۲ دور تمدید توافق در نهایت به دلیل عدم لغو تحریم ها، ایران برای سومین بار از تمدید توافق سر باز زد و ضمن خودداری از اجرای پروتکل الحاقی، فیلم های دوربین ها را نیز از دسترس بازرسان خارج کرد. در چنین شرایطی ادامه همکاری با آژانس و انجام مذاکرات به دولت سیزدهم سپرده شد.

اینک که مشکل دوربین های نظارتی با عنوان «جعبه سیاه» با توافق دولت سیزدهم و آژانس تا حدی حل شده، امید ها برای ازسرگیری مذاکرات هسته ای و احیای برجام افزایش یافته است. از این رو بعد از توافق ایران و آژانس شاهد استقبال اتحادیه اروپا و روسیه  از آن بودیم.

از میان کشورهای عضو برجام، روسیه نخستین کشوری بود که به دستاورد سفر گروسی به تهران و تفاهم به دست آمده اشاره و آن را مثبت ارزیابی کرد. «میخاییل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در توییتی نوشت: سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران موفق بود. تبریک به مدیرکل و ایران. شکی نیست که اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست خود که روز دوشنبه آغاز می‌شود، از این دیدار و نتایج آن استقبال خواهند کرد.

روسیه پیش از این نیز در جریان سفر اخیر «رابرت مالی» نماینده وزارت خارجه آمریکا در امور ایران با رد برخی تلاش‌ ها برای تصویب قطعنامه محکومیتی علیه ایران در نشست شورای حکام تاکید کرد که در صورت طرح چنین پیش‌نویسی به آن رای منفی خواهد داد. پیش از برگزاری این نشست، برخی کنشگران سیاسی و رسانه ها از تلاش غرب برای صدور قطعنامه علیه ایران سخن به میان آورده بودند؛ نشستی که از دوشنبه ۲۲ شهریور آغاز شد و تا ۲۶ این ماه  جریان خواهد داشت.

افزون بر روسیه، «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا نیز با استقبال از توافق در صفحه توییتر خود نوشت که «این توافق یک گام مثبت در جهت ادامه نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران است و فضا را برای دیپلماسی باز می‌کند.» لازم به ذکر است که اروپا و آمریکا در هفته های اخیر بیش از هر زمانی به تکاپو افتاده بودند تا با ابزار های مختلف تهران را به میز مذاکره برگردانند. البته سیاست دولت رییسی در این زمینه قابل توجه است. دولتمردان کشورمان هر چند که همواره بر ضرورت ادامه مذاکرات تاکید کرده اند اما آنها به میز مذاکراتی برمی گردند که بجای زبان تهدید و تنبیه، اراده برای بازگشت به اصل برجام وجود داشته باشد.

دولت رییسی در این بازه سه ماهه که مذاکرات متوقف شده نشان داد که این تیم در حوزه سیاست خارجی هیجانی و شتابزده حرکت نخواهد کرد تا زمانی که از عزم جزم طرف مقابل برای بازگشت به برجام و لغو تحریم اطمینان حاصل کند.

اهمیت توافق تهران و آژانس را می توان از کارشکنی های دشمنان از جمله مقامات رژیم صهیونیستی هم دریافت. سفر چند روز پیش «نفتالی بت» نخست وزیر رژیم صهیونیستی به آمریکا و دیدار او با «جو بایدن» برای ممانعت از این توافق و احیای برجام صورت گرفت.

همزمان با ورود گروسی به تهران «بنی گانتز» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی ادعا کرد که «جمهوری اسلامی ایران در پایگاه هوایی کاشان نحوه استفاده و هدایت پهپادها را به گروه‌های نیابتی خود آموزش می‌دهد و این پایگاه نقطه کلیدی در صدور تروریسم هوایی ایران به منطقه است.»؛ شایعه ای که از سردرگمی و نگرانی سران تل آویو در حل وفصل اختلافات هسته ای و احیای برجام نشان دارد.